Muôn kiểu Jigging (Bài 2: Jig – kỹ nghệ bắt cá)

Trang trướcTrang sau

Share: In nội dung Gửi email

Nói đến Jig, nhiều người hình dung đây là thế giới của những con mồi giả bằng chì có hình dáng thuôn dài mà theo ngôn ngữ kỹ thuật thì trọng tâm đặt ở đầu, giữa hoặc đuôi, chuyên săn cá ở đại dương bao la.Thế nhưng chưa hẳn vậy. Có một thế giới mồi Jig khác tồn tại sôi động trong các đầm, hồ nước ngọt, lợ, mặn, là sát thủ thầm lặng trong công cuộc chinh phục cá Vược (bass) ở các giải đấu đỉnh cao. Hầu hết các câu thủ chuyên nghiệp đều cho rằng Jig là loại mồi linh hoạt và hiệu quả nhất trong các loại mồi nhân tạo, chúng hiệu nghiệm với rất nhiều loài cá trong bất kỳ điều kiện nào.

Jig là loại mồi linh hoạt và vô cùng hiệu quả với tất cả các loại cá, nhất là Vược

Mồi jig, ngoại trừ loại jig nổi trên mặt, có kết cấu bao gồm phần đầu và cổ, được tạo ra bằng cách nung chảy kim loại thành chất lỏng và đổ khuôn. Hầu hết đầu jig đều làm bằng chì để con mồi đạt được trọng lượng như ý. Một loại kim loại khá phổ biến khác là tungsten nặng hơn chì và cực kỳ thân thiện với môi trường. Jig có thiết kế khá đơn giản, phân ra thành nhiều loại theo hình dạng, màu sắc và trọng lượng phù hợp với từng bài biểu diễn khác nhau, chinh phục từ loại cá nhỏ nhất, 1/100 oz trong kiểu câu băng (ice fishing) đến 2 oz chinh phục cá Striper và Muskie. Đối với các loại cá nước ngọt, trọng lượng phổ biến là 1/64, 1/32, 1/16, 1/8, 1/4, 3/8, 1/2, và 3/4 ounce

Lưỡi Jig

Lưỡi Ring offset của hãng Varivas

Phần uốn cong trên thân lưỡi sẽ xác định vị trí của mắt lưỡi (vòng tròn nhỏ ở chóp đuôi lưỡi) và cách mà lưỡi lướt đi trong nước. Chiều dài của thân lưỡi có những công dụng khác nhau: thân ngắn chủ yếu dùng cho cá mồi sống nhỏ, thân dài hơn được ưa chuộng trong các thẻo mồi bằng nhựa dẻo, mềm như ấu trùng, côn trùng, trùn…Lưỡi bằng kim loại nhẹ thường được dùng để câu cá xung quanh các lùm bụi, các đám cây, gỗ…chúng sẽ uốn cong xuống và có thể kéo thoải mái nếu bị vướng, chúng cũng là một sự lựa chọn tốt khi câu các loại cá nhỏ môi mềm vì kim loại mảnh sẽ thâm nhập nhanh chóng khi đóng lưỡi. Lưỡi câu bằng kim loại cứng khỏe sẽ làm việc tốt khi ở các khu vực nhiều cỏ, đá cần phải kéo phăng, kéo mạnh, kéo dứt khoát một con cá Vược ra khỏi chỗ núp. Màu của lưỡi câu thường là màu đồng, đen, vàng gần đây nhất có màu đỏ máu, rất phổ biến.

Cổ Jig

Cổ Jig là phần tiếp giáp với đầu Jig, thường có một ngạnh nhỏ

Cổ Jig là phần tiếp giáp với đầu Jig, thường có một ngạnh nhỏ để giữ cho mồi nhựa mềm không trượt xuống lưỡi. Loại cổ phẳng phiu không ngạnh thường được dùng để cột váy áo cho Jig hay đính vào jig các loại chất liệu như lông thú, tóc, lông vũ, kim tuyến, silicon.

Màu Jig

Màu của Jig (tính theo màu đầu Jig) có thể làm nên sự khác biệt

Chọn màu Jig phải tính đến các yếu tố như loại nước: trong, biến màu hay đục. Đầu jig thường có màu tự nhiên, huỳnh quang hoặc kim loại. Trong mỗi hộp jig nên có một số màu cơ bản như đen, nâu, trắng, vàng, hồng, đỏ dành cho loại nước từ trong đến pha màu. Với nước đục thì nên dùng màu lục nhạt, huỳnh quang, xanh lá, cam và màu phát quang. Các chuyên gia thường thích màu tối, màu tự nhiên như đen, xanh lá đậm, nâu đen khi trời lạnh. Các loại màu lục nhạt, trắng bạc giúp cho cá thấy mồi Jig dễ dàng hơn trong nước bùn và có thể kích thích được những con cá chậm chạp, lười nhác. Khi nước ấm hơn, cá hoạt động mạnh hơn thì màu trắng có thể đạt hiệu quả cao. Sự trình diễn của con mồi sẽ vô cùng hiệu quả nếu có sự tương thích, hoặc tương phản, giữa màu đầu Jig và màu của phụ tùng đi kèm. Bạn hãy thử nghiệm với nhiều màu sắc khác nhau cho đến khi tìm ra được loại màu phù hợp cho ngày câu đó.

Trọng lượng Jig
Việc chọn loại Jig nào liên quan đến trọng lượng, và chọn trọng lượng thì nên căn cứ vào loại cá và mực nước nông, sâu, còn nói về nước là nói đến tốc độ dòng chảy và vận tốc gió. Jig phải đủ nặng để xuống được độ sâu mong muốn nhưng đừng quá nặng vì nó sẽ chìm rất nhanh. Cá thích một con mồi trôi xuống từ từ hơn là lao thẳng xuống đáy. Có một qui tắc chung là 1/8 oz cho mỗi 10 feet nước. Nếu câu cá trong điều kiện nước chảy nhanh (như câu sông chẳng hạn) thì bổ sung thêm chì để mồi xuống được đến đáy. Gió cũng có ảnh hưởng tương tự như nước chảy nhanh vì nó làm tăng áp lực nước lên dây câu và mồi giả khiến mồi sẽ gặp khó khăn hơn trong việc đạt đến độ sâu mong muốn. Đối với các loại cá nhỏ (trong lòng bàn tay) có thể dùng 1/32 – 1/16 – 1/8 oz. Vược thì 1/16 – 1/8 – 3/8 – 1/2 oz….

Váy Jig

Nhiều loại jig được “mặc” thêm “váy áo” bằng lông vũ, kim tuyến, sợi nhựa dẻo, silicone...

Nhiều loại jig được “mặc” thêm “váy áo” bằng lông vũ, kim tuyến, sợi nhựa dẻo, silicone hoặc cao su. Chiếc váy này có tác dụng che phủ cho thân lưỡi, nó cũng làm cho mồi có tầm vóc hơn. Tùy vào kích cỡ của váy jig mà mồi được các câu thủ quốc tế sử dụng cho các loại cá như  panfish (cá nhỏ), crappies, bass, stripers, northern pike, walleyes, và cá hồi nước ngọt. Váy jig cũng lưu giữ mùi thơm tốt và có thể cột với mồi sống để thêm phần thu hút, hấp dẫn

Các loại mồi Jig

Mồi Jig chuyên câu Vược

Jig dành cho Vược thường có 2 loại là casting Jig và flipping Jig

Jig dành cho Vược thường có 2 loại là casting Jig và flipping jig, rất phổ biến trong cộng đồng câu vược. Giữa chúng có sự khác biệt nhưng không đáng kể, nhìn chung loại Jig này có đầu khá thấp, trọng lượng từ 1/8 – ¾ oz. Ai câu Vược theo kiểu Finesse thì dùng loại trọng lượng nhẹ. Loại nặng hơn thì thường được sử dụng câu vược lớn ở các lùm bụi rậm, nhiều cỏ dại. Hầu như tất cả các loại jig câu vược đều có lưỡi chống vướng với tiếng khua lách cách bên trong. Váy che thân Jig thường là sợi silicon hoặc cao su kết hợp với tóc/ lông thú rất sinh động.

Khi thả Jig vào trong nước, chiếc váy rung động rộn ràng và sẽ tung lên theo nhịp nhảy của Jig dọc theo đáy. Một bộ phận được thêm vào Jig rất phổ biến nữa là đuôi chia nhánh, mô phỏng 2 càng tôm. Ngày nay, người ta còn dùng thêm một màng mỡ lợn do đó mới có cụm từ "Jig & Pig" được sinh ra.

Jig kết hợp mồi nhựa mềm

4 Jig bìa trái, hàng trên: Jig nổi; 3 Jig bìa phải, hàng trên: Jig kết hợp mồi sống; 4 Jig bìa trái hàng dưới: Jig kết hợp mồi nhựa mềm; 2 Jig bìa phải hàng dưới: Jig chống vướng

Ngày nay, với nhiều tiến bộ trong sáng tạo, các loại màu sắc, hương thơm được ngâm tẩm trong nhựa mềm dùng làm mồi giả khiến rất nhiều câu thủ thích thú. Câu với loại Jig này câu thủ có rất nhiều sự lựa chọn, từ mắc sắc, mùi hương đến hình dạng như ấu trùng, giun, thằn lằn, tôm, đỉa, cá tuế… Loại mồi này thành công với bất kỳ cá nước ngọt nào.

Jig kết hợp mồi sống câu với loại Jig này một cách chậm rãi ở một thời điểm nào đó trong năm có thể là một phương án tối ưu, nhất là khi nhiệt độ nước xuống thấp, sự trao đổi chất ở cá giảm xuống khiến chúng ngại đuổi theo các loại mồi di chuyển nhanh. Kỹ thuật này rất đơn giản, chỉ cần móc lưỡi Jig vào đầu, mồm các loại mồi sống như cá đối, cá con, trùn, đỉa

Đầu Jig thiết kế cho mồi sống không có cổ, lưỡi câu đòi hỏi phải giữ được mồi, ưu tiên loại lưỡi thân ngắn, tròn và đầu Jig nổi trong nước.

Jig nổi
Như tên gọi, đây là loại jig nổi. Có hai loại là thân cứng và thân mềm, cả hai đều đòi hỏi phải dùng chì hoặc thẻo mồi như sliding sinker, bottom bouncer hoặc split shot. Jig nổi được dùng cho mồi sống và là sự lựa chọn tuyệt vời để biểu diển mồi trên đáy sông, hồ.

Jig chống vướng
Jig chống vướng là một sự lựa chọn tuyệt vời khi câu ở các khu vực có nhiều lùm bụi, cỏ dại dễ vướng. Phần bảo vệ lưỡi câu khỏi vướng thường được làm bằng sợi nhựa cứng hoặc kim loại, một đầu gắn với đầu Jig, đầu kia nối với đầu lưỡi câu để giúp lưỡi tránh va vướng vào các đám cỏ hoặc chướng ngại vật dưới nước.

Dụng cụ câu
Việc biểu diễn Jig sẽ đạt hiệu quả tối ưu nếu đồ nghề (cần, máy, dây, mồi Jig) phù hợp.

Không giống như mồi thìa hay mồi spinner, khi một con cá tấn công mồi nhử và bị mắc lưỡi, sẽ để lại một tín hiệu rất nhẹ vì cá thường tấn công khi mồi đang rơi xuống phía đáy.

Để phát hiện các cú táp dễ dàng hơn, câu thủ nên dùng cần cứng, action fast, có độ nhạy cao, đủ độ bật để quăng mồi Jig nhưng phải sử dụng được với dây mảnh nhất có thể. Các chuyên gia câu cá sử dụng dây câu như là một công cụ thông báo cá tấn công. Khi jig chìm, họ theo dõi xem có bất kỳ sự co giật tinh vi nào báo hiệu một cuộc chiến sắp xảy ra hoặc nếu dây dừng lại là dấu hiệu cho thấy có một con cá đang chuyển lên phía trên mồi. Cầu kỳ hơn, để tối ưu hóa sự hiển thị cho dây câu Jig, họ thích sử dụng loại dây màu huỳnh quang (fluorescent colored) hơn là dây mono trong và mang kính phân cực để có thể nhìn thấy dây rõ hơn.  Câu thủ Quốc Tế thường dùng dụng cụ câu riêng cho từng loại cá, ví như đối với cá Panfish (cá nhỏ, nằm gọn được trong lòng chảo) như Bluegills Crappies và Perch, họ dùng cần spinning, action Ultra-light, máy chứa đủ dây 2-4lb. Cá Walleyes, cần/máy spinning, action từ L (light) đến ML (medium light), dây 4-6lb. Đối với Vược (bass), có 2 loại ứng với địa hình câu, nếu địa hình rộng, thoáng, câu theo kiểu tinh tế (finesse) thì dùng cần spinning từ ML đến M, dây 8-10lb. Câu ở khu vực nhiều lùm bụi dày đặc thì dùng đồ câu baitcasting, action cần từ M đến MH máy chứa dây từ 12-17lb; cá Northern Pike thì cần/ máy là  baitcasting, action từ M đến MH, dây 12-20lb.

Dùng mồi Jig khi nào?
- Mùa đông, Jig thường là loại mồi tuyệt nhất. Khi nhiệt độ dần xuống thấp, cá Vược sẽ trốn biệt trong chỗ trú và không hoạt động. Chúng ít khi ra khỏi nhà để tấn công những con mồi chạy nhanh nhưng vẫn hứng thú với mồi jig hấp dẫn.

- Khi Vược đồn trú trong cỏ dày, loại Jig chống vướng sẽ là loại mồi phù hợp. Trọng lượng và kích thước gọn gàng của mồi giúp chúng rơi nhanh vào sâu trong thảm cỏ. Loại mồi này cũng dễ dàng thả vào các đám thực vật thủy sinh dày để câu các loại cá nấp bên dưới.

- Khi câu vược vào ban đêm, jig chính là loại mồi dành cho câu đêm, chúng tạo ra một thứ âm thanh giống như con tôm đang di chuyển dọc theo đáy hồ và sự di chuyển chậm rãi của mồi sẽ giúp cá Vược dễ xác định được vị trí.

Các kiểu trình diễn
- Ném/ liệng cho mồi lao xuống là phương pháp hữu hiệu nếu câu thủ muốn quăng mồi chính xác từ xa đến mục tiêu. Kỹ thuật biểu diễn Jig này tốt nhất trong việc kích thích cá đang ẩn náu chắc chắn trong nhà.

- Lắc giũ hoặc ngâm chìm mồi là biện pháp “chết người” để trình diễn jig trong những lùm bụi dày, nhất là khu nhiều cỏ dại. Sử dụng loại mồi flipping jig nặng cho kỹ thuật này. Vị trí của thuyền câu ngay trên rìa cỏ. Giật giật mồi rê tới gờ ngăn hay các hốc. Lắc giũ đầu cần khi jig rơi qua cỏ để đến khu nước thoáng bên dưới.

- Rê mồi lướt nhanh là một kỹ thuật hiệu nghiệm với Vược đang trốn trong các khu cạn,  đặc biệt hiệu quả với loại jig ít hoặc không có váy. Quăng mồi jig và để  hon ó chìm xuống đáy. Nâng cần cùng lúc thu dây chậm để kéo mồi lên khỏi đáy. Thỉnh thoảng cho jig chạm đáy và dừng lại. Thật chú ý vì các cú táp mồi thường rất khẽ.

Casting Jig, một kỹ thuật bắt Vược siêu đẳng

Casting Jig là một kỹ thuật câu đậm chất nghệ thuật

Casting Jig là một kỹ thuật câu đậm chất nghệ thuật. Tuy chưa có nhiều người tham gia bằng các kiểu câu khác nhưng có những tình huống chỉ có thể là Casting Jig mới bắt được cá. Những ngày cá nấp kỹ trong chướng ngại vật, những khi cá chuyển vùng, nước sâu hoặc khi nước trong… biểu diễn Jig từ xa là một kỹ thuật mà nhiều câu thủ nên lưu ý tới. “Hầu hết mọi người thích sử dụng mồi nhựa mềm hoặc crankbait trong những tình huống này, do đó, cá chưa được nhìn thấy mồi Jig,” Mark Tucker, một tay câu thượng thừa chuyên dành được giải cao trong các cuộc thi Bass Tournament giải thích “Với áp lực trên hồ ngày càng lớn như hiện nay, một bài biểu diễn khác đi cũng có thể mang lại cho bạn thêm cơ hội”. Ông cũng cho rằng nếu nước trong hoặc nước lạnh thì câu jig casting rất hiệu quả. Kiểu câu Jig này phù hợp nhất với loại đáy cứng, nơi mà tôm sung mãn nhất. Kỹ thuật casting Jig giúp câu thủ giữ được khoảng cách với những con cá mê Jig trong những ngày nước trong hay nước cạn, bài biểu diễn mồi sẽ rất tự nhiên, sinh động mà không làm chúng sợ hãi. Nếu bạn câu ở những nơi có nhiều lùm, bụi thì có thể tạt Jig vào các điểm câu đó, nhưng nếu chỗ cá trú là khu nước thoáng hoặc chỉ rải rác vài bụi cây thưa thớt, nước lại trong thì nên chọn casting Jig. Nhiều người tránh casting jig quanh các lùm bụi vì sợ vướng nhưng đó là một quan niệm chưa đúng. Jig là loại mồi rất tuyệt khi câu quanh các lùm bụi như bất kỳ loại mồi nào khác. Bạn hãy nghiên cứu cách nào để quăng mồi một cách tinh tế, khi đó, việc bắt cá sẽ trở nên phức tạp hơn nhưng cũng thú vị hơn rất nhiều. “Tôi kéo Jig quanh các lùm cây, bụi rậm, rung lắc con mồi và điều đó sẽ kích thích được con cá”, Vua Vược nói, “sử dụng kỹ thuật quăng này dễ bắt cá hơn là cắm chặt xuống một chỗ nhất định”.

Hầu hết các chuyên gia câu Vược đều thích quăng Jig vào các khu nước sâu như các gờ ụ dốc đứng, khu vách đá, các con lạch uốn cong và các đường ranh bằng cỏ. Quăng mồi Jig vào khu vực dốc đứng cho phép câu thủ bao quát được tất cả các độ sâu. Bạn có thể rê kéo con Jig trên đáy bằng cách quay thu dây chậm rãi và giật đầu cần đều tay để giúp cho hành động của con mồi sống động như thật.

Quăng mồi jig vào khu nước sâu, phía ngoài mép cỏ ngoài cùng rồi giật mồi ngược trở lại cũng là một lựa chọn tuyệt vời. “cá Vược lớn sẽ cầm chịch trong các mảng cỏ thưa thớt mọc lan ra từ  rìa cỏ chính, và mồi jig là cách tốt nhất để kích thích chúng. Nên quăng loại Jig nặng một chút để chúng rơi nhanh và tạo phản ứng khi rê cho mồi nhảy lên, hành động này sẽ rất tuyệt khi nước ấm. Thỉnh thoảng có thể giật cho mồi nhảy lên, mô phỏng hành vi của một con Tôm đang cố gắng trốn thoát, thời gian còn lại thì chỉ cần kéo nó, như con tôm, chạy trốn, chuồn, lỉnh trên mặt đáy. Nhiều tay câu chuyên nghiệp đều nói rằng jig casting có thể mang đến “án tử” cho loại Vược thích ngâm mình xung quanh các vách dựng đứng hoặc mõm đá.

Nếu trời lạnh, nhiệt độ nước thấp, cá Vược thường không đuổi theo mồi đến đáy, câu thủ nên để cho mồi rơi trên mõm đá, rồi kéo mồi lên bằng cách nâng đầu cần lên, làm căng dây sẽ kiểm soát được sức rơi của mồi. Nếu kiểm soát được sức rơi sẽ dụ được những con cá đang lượn lờ quanh đó và đó là cách duy nhất khiến chúng tham gia trò chơi của bạn.

Tucker nói hầu hết cá tấn công jig khi con Jig đang đà rơi xuống nhưng không phải ai cũng để ý nên thường bỏ qua các cú táp, họ chỉ cảm thấy dây ngưng chìm xuống mà thôi. Hãy theo sát dây câu bằng cách giữ dây giữa các ngón tay đặt trước máy để phát hiện bất kỳ sự thay đổi nào. Các cuộc tấn công của cá trong kỹ thuật casting Jig khó nhận biết hơn các kỹ thuật khác, đôi khi nó chỉ như là mồi bị vướng vào đám lá mục nào đó, sức níu chỉ hơi khác chút ít, bạn nên đóng lưỡi ngay khi có cảm nhận và sẽ có nhiều cơ may là cá lớn vì cá vược lớn thường táp mồi rất nhẹ nhàng.

Chọn đúng mồi Jig
Nếu để một con flipping Jig bên cạnh một con casting Jig đoan chắc không có nhiều khác biệt cho đến khi bạn thử nghiệm chúng. Flipping jig khá dày, lưỡi mạnh để trụ được trước sức đóng lưỡi mạnh và giúp lôi nhanh cá vược khỏe ra khỏi lùm bụi dày. Loại mồi này lý tưởng khi sử dụng với dây ngắn, biểu diễn ở khu nước nông, chiêu dụ những con vược quanh các lùm bụi. Tuy nhiên, nếu bạn cố đóng lưỡi ở thời điểm dây chùng nhiều thì lưỡi sẽ không cắm sâu. Đó là lý do tại sao lưỡi câu của mồi chuyên câu casting jig thường yếu hơn, nhẹ hơn. “Lưỡi câu ở mồi flipping Jig mạnh hơn nhưng điều đó sẽ chống lại bạn khi có nhiều dây giữa bạn và cá” Tucker nói, “dây, nhất là dây monofilament có sự dãn duỗi nhất định, vì vậy bạn cần một loại lưỡi dễ dàng thâm nhập khi đóng lưỡi nhưng đừng quá nhỏ vì nó sẽ bị cong khi gặp cá lớn. Nếu bạn đang câu với loại mồi jig nhỏ xíu, lưỡi cần phải rất mảnh và nhẹ cùng với dây câu cỡ 14lb hoặc lớn hơn tí chút”. Váy Jig cũng là một vấn đề, nếu váy quá dày, nhiều sợi tua (hầu hết có ở mồi flipping jig) có thể gây trở ngại với việc đóng lưỡi khi câu kiểu casting Jig. Các tay câu chuyên nghiệp thường cắt tỉa bớt váy khi câu ở các nơi thông thoáng.

Theo Tunker thì đầu jig cũng quan trọng không kém. Hầu hết các loại jig được thiết kế để kéo qua các lùm bụi nhưng độ nhạy cá thì mỗi loại mỗi khác nhau. Ngoài ra, jig với đầu cùn mà nảy lên nhờ túm sợi ở trên đầu sẽ dễ  bị vướng cỏ. Còn loại đầu jig hình nón hay hình viên đạn với dây cột trên mũi sẽ ít vướng hơn. Tiếng rung khua lách cách được thiết kế trên đầu Jig là giúp cho cá xác định được vị trí mồi trong đáy sâu. Chọn loại Jig nào? khó mà có lời khuyên hữu hiệu, hãy chọn loại mồi mà bạn thích mà muốn gắn bó với nó lâu dài. Mỗi loại mồi jig tạo ra một cảm giác khác nhau khi bò trườn trên đáy vì vậy nếu bạn chỉ câu mỗi một loại, bạn sẽ quen thuộc với những đặc tính của nó, điều đó sẽ giúp bạn phát hiện các cú táp tốt hơn . Còn về màu sắc, lựa chọn màu cần dựa vào màu nước và sở thích cá nhân. Vì Jig mô phỏng một loại tôm nên màu nâu và xanh là cây là sự lựa chọn tốt nhất.

Chọn dây
Dây cũng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến thành công của buổi câu. Nhiều câu thủ gạo cội đều tin rằng dây nhỏ, mảnh sẽ truyền đạt hành động nhiều hơn cho mồi Jig khi rê dọc theo đáy, nó cũng giúp cho mồi rơi nhanh hơn. Nhưng dây quá nhỏ sẽ dẫn đến đứt, sờn khi câu quanh các lùm bụi dày. Ngòai ra, dây fluorocarbon phổ thông hơn vì nó ít co dãn, có độ nhạy cao và ít bị phát hiện trong nước. Cho dù bạn chọn loại nào, cắt và cột lại vẫn phải là việc phải làm thường xuyên vì trong kiểu câu này, dây dễ bị bào mòn.

(Đón đọc bài 3)

VietnamFishingReview

- Bài viết liên quan:
Muôn kiểu jigging (Bài 1 – Shore Jigging)